پروستات چیست؟
پروستات غده ای است به وزن تقریبی 20 گرم که در تمام مردان در زیر مثانه بر روی کف لگن قرار دارد. مجرای خروج ادرار که از مثانه شروع می شود از میان پروستات عبور می کند. بزرگ شدن خوش خیم پروستات با ایجاد تومورهای بدخیم در آن به علت مجاورت غده با مجرای دفع ادرار، اثر گذاشته و فرد را دچار اختلال در دفع ادرار نماید.
در بیشتر مردان با افزایش ادرار سن، پروستات شروع به بزرگ شدن می کند به طوری که در اغلب آن ها در سنین بالا اختلال ادراری به صورت قطره قطره شدن، عدم دفع کامل و کاهش قطر و فشار ادرار مشاهده می شود. سرطان پروستات می تواند علائمی شبیه بزرگ کردن خوش خیم پروستات داشته باشد.
سرطان پروستات در چه افرادی دیده می شود؟
سرطان پروستات در مردان اغلب در سنین بالا دیده می شود. با افزایش سن احتمال ابتلا به سرطان پروستات افزایش می یابد. به طوری که در مردان بالای 50 سال 42 درصد احتمال ابتلا به سرطان پروستات وجود دارد و 70 درصد مردان بالای 80 سال شواهدی از سرطان را در پروستات خود نشان می دهند. البته باید توجه داشت که تمامی سرطان های پروستات مهاجم نیستند و انواعی از آن ها به خصوص در سنین بالا می توانند مدت ها بدون گسترش، در پروستات باقی بمانند.
میزان چربی مواد غذایی یکی از عواملی است که می تواند در ایجاد سرطان پروستات دخیل باشند. اگر چربی مواد غذایی بیشتر از انواع چربی های اشباع شده و جامد باشد، احتمال پیدایش سرطان پروستات بیشتر خواهد بود.مصرف زیاد گوشت قرمز، احتمال ابتلا به این بیماری را تا 2 تا 3 برابر افزایش می دهد. از طرف دیگر، مصرف میوه ها، سبزی ها و فیبرهای غذایی احتمال پیدایش سرطان پروستات را کاهش می دهد.
عامل دیگر سابقه ی خانوادگی ابتلا به سرطان پروستات است. دیده شده است که وجود سرطان پروستات در بستگان درجه ی اول باعث افزایش احتمال ابتلا به بیماری به میزان 2 برابر خواهد شد. اگر بیش از یک نفر از بستگان درجه ی اول به سرطان پروستات مبتلا باشند، احتمال ابتلا به آن 4 برابر خواهد شد.
علائم سرطان پروستات چیست؟
سرطان پروستات می تواند بدون علامت بوده و فقط در بررسی های غربالگری تشخیص داده شود ولی با بزرگ شدن توده ی سرطانی، برحسب محل و اندازه ی آن و گستردگی تومور می تواند علائم مختلفی داشته باشد. در صورتی که تومور مجرای دفع ادرار را تحت تأثیر قرار دهد، اختلال دفع ادرار به صورت کاهش فشار و قطر ادرار، تکرر ادرار و قطره قطره شدن ادرار بروز خواهد کرد. گاه بیمار دچار شب ادراری و درد هنگام دفع ادرار یا بی اختیاری ادرار خواهد شد. در گیری رشته های عصبی در لگن می تواند باعث ناتوانی جنسی گردد. ممکن است بیمار از درد لگن، کمر درد و درد پا شاکی باشد. در موارد پیشرفته تر که بیماری به استخوان ها نیز سرایت کرده باشد، دردهای استخوانی نیز به علائم بیمار اضافه می گردد.
چگونه می توان سرطان پروستات را در مراحل اولیه تشخیص داد؟
سرطان پروستات هم مانند سایر سرطان ها در صورتی که در مراحل اولیه تشخیص داده و درمان شود، می تواند به بهبود کامل بینجامد. در تمام مردان بالای 50 سال که بیماری مهمی ندارند، باید سالانه معاینه ی پزشکی کامل از نظر وجود سرطان پروستات انجام شده و آزمایش خون جهت اندازه گیری پروتئین PSA در خون آن ها صورت پذیرد. میزان این پروتئین که در پروستات به طور طبیعی ساخته می شود، در خون بیماران مبتلا به سرطان پروستات افزایش می یابد. از این رو با اندازه گیری آن در خون تا میزان قابل توجهی می توان به تشخیص زود رس سرطان پرو
ستات دست یافت. علل دیگری مثل عفونت پروستات، بزرگ شدن خوش خیم پروستات پروستات هم می تواند باعث افزایش این پروتئین گردند. این عوامل با معاینه ی دقیق و آزمایش های تکمیلی از سرطان پروستات افتراق داده می شود. در مردانی که سابقه ی این بیماری در خانواده ی آن ها وجود دارد، این آزمایش ها باید از 40 سالگی آغاز گردند.
سرطان پروستات چگونه درمان می شود؟
روش هایی که در درمان سرطان پروستات از آن ها استفاده می شود شامل جراحی (پروستاتکتومی: برداشتن غده ی پروستات) ، پرتو درمانی و هورمون درمانی است. در جراحی سرطان پروستات، تمام غده ی پروستات با مقداری از بافت های اطراف آن برداشته می شود. در تعدادی از بیماران بعد از جراحی اختلال دفع ادرار یا ناتوانی جنسی ایجاد خواهد شد.در روش های جدید جراحی سرطان پروستات سعی بر آن است که عوارض ناشی از عمل به حداقل ممکن کاهش یابد. روش دیگر درمان، استفاده از پرتو درمانی با پرتوهای پُرقدرت است. در این روش بدون انجام جراحی، تومور و گسترش موضعی آن با استفاده از پرتوهای پُرقدرت از خارج یا کاشت مواد رادیو اکتیو در داخل آن از بین می رود. گاه بعد از عمل جراحی پروستات به علت آن که برداشتن تومور به طور کامل امکان پذیر نبوده است، برای بهتر کردن نتیجه ی عمل و جلوگیری از عود احتمالی با استفاده از پرتو درمانی، باقیمانده ی سلول های سرطانی را از بین می برند.
امروزه با استفاده از شیوه ها و دستگاه های مدرن، عوارض ناشی از پرتو درمانی پروستات بسیار کم شده است ولی در تعدادی از بیماران ممکن است عوارض پرتو درمانی به صورت سوزش ادرار، تکرر ادرار، پیدا شدن خون در ادرار یا اسهال و دردهای شکمی دیده شود. همچنین ممکن است در پوست بیمار به خصوص در نواحی چین دار ضایعات پوستی به صورت قرمزی، خارش، ترشح و حتی زخم دیده می شود.
این عوارض معمولا"از هفته ی سوم درمان شروع شده و با درمان دارویی قابل کنترل هستند. در صورت پیدایش این عوارض باید با پزشک مربوطه مشورت کرد. این علائم بعد از خاتمه ی درمان بتدریج از بین خواهد رفت و بندرت ممکن است این عوارض تا مدت طولانی باقی بماند.
یکی از مشخصات سرطان پروستات، وابستگی این تومور به میزان هورمون مردانه ی موجود در خون است. بنابراین به عنوان یک اقدام درمانی، در تعدادی از بیماران بیضه ها که عمده ترین منبع تولید هورمون مردانه هستند، برداشته می شوند.
در تعدادی از بیماران نیز با داروهایی که به صورت تزریقی یا خوراکی استفاده می شوند، از ترشح هورمون مردانه جلوگیری شده یا با عمل آن در سطح سلولی مقابله می گردد. در بیمارانی که بیماری آن ها به استخوان ها گسترش یافته و از دردهای استخوانی شاکی هستند، از پرتو درمانی خارجی یا تزریق انواعی از مواد رادیواکتیو که جذب استخوان شده و به طور موضعی باعث از بین رفتن سلول های سرطانی می شوند، یا داروهای خاص برای تسکین درد بیمار استفاده می شود. در تعدادی از بیماران، ترکیبی از روش های فوق برای حصول نتیجه ی بهتر درمانی استفاده می شود.
ترجمه و ویرایش: گروه ترجمه پرتال جراحان ایران
منبع: surgery clinic journal
